Tiyopürinler ve Gebelikte İnhtrahepatik Kolestaz (ICP)
15 May 2025
Tiyopürin sınıfına (azatiyoprin, merkaptopürin ve tioguanin) ait ilaçlarla tedavi edilen bazı hastalarda gebelikte intrahepatik kolestaz (ICP; Intrahepatic cholestasis of pregnancy) vakalarının seyrek de olsa bildirildiği görülmüştür. Bu riskin, sınıftaki tüm ilaçlar için geçerli olduğu düşünülmektedir. Tiyopürin-ilişkili ICP genellikle ilaçsız (spontan) ICP’ye göre gebeliğin daha erken dönemlerinde ortaya çıkar ve safra asidi yüksekliği ursodeoksikolik asit tedavisine cevap vermeyebilir.
Sağlık Mesleği Mensupları (SMM) için Tavsiyeler
Azatiyoprin tedavisi ile ilişkili olarak gebelik kolestazı vakaları seyrek olarak bildirilmiştir.
Bu riskin, diğer tiyopürinler olan merkaptopürin ve tioguanin için de geçerli olduğu kabul edilir.
İlaçla ilişkili ICP, ilaçsız ICP’ye kıyasla gebeliğin daha erken dönemlerinde ortaya çıkabilir ve ursodeoksikolik aside cevap vermeyebilir.
Tiyopürinin kesilmesi veya doz azaltılması karaciğer fonksiyon testlerinde iyileşme sağlayabilir.
Tiyopürin kullanan gebelerde ICP belirtilerine karşı uyanık olun; gerektiğinde hastanın immünosupresif tedavisini yöneten klinisyenler ve bir hepatologla görüşün.
ICP gelişirse, vaka bazında yarar/risk değerlendirmesi yapın. İlaca devam etmenin riskleri ve yararları ile ilacı kesmenin riskleri ve yararlarını karşılaştırın.
ICP tanısı alan vakalarda, spontan preterm doğum (≥ 40 µmol/L) veya ölü doğum (açlık gerektirmeyen ≥ 100 µmol/L) riskini belirlemek için serum safra asitlerini ölçün.
Arka Plan Bilgisi
Tiyopürinler (azatiyoprin, 6-merkaptopürin, tioguanin) lösemi tedavisi ve inflamatuar hastalıklarda immünosupresyon ile organ nakli sonrasında greft sağkalımını artırmak için kullanılır.
Tiyopürinler yalnızca her bir hasta için dikkatli bir yarar/risk değerlendirmesi yapılmışsa gebelikte kullanılmalıdır.
Bilimsel literatürde az sayıda vaka raporu, azatiyoprin ve merkaptopürin kullanan gebelerde ICP geliştiğini göstermiştir; ICP, azatioprin ve merkaptopurin ile tedavi edilen bazı gebe hastalarda bildirilmiştir ve tiyopürinler tarafından kullanılan benzer metabolik yollar nedeniyle, bu riskin tiyopürin sınıfındaki tüm ilaçlar (azatioprin, merkaptopurin ve tioguanin) için geçerli olduğuna inanılmaktadır.
Karşılaştırma yapmak gerekirse, tiyopürin kaynaklı ICP’nin görülme sıklığının, tiyopürinle ilişkili olmayan ICP’ye göre çok daha düşük olduğu düşünülmektedir; tiyopürinden bağımsız ICP yaklaşık her 150 gebelikte bir ortaya çıkmaktadır.
Vaka bildirimleri, ağırlıklı olarak İBH (inflamatuvar barsak hastalığı) tedavisi gören hastalar ile organ nakli alıcılarında görülmüştür. Tiyopürin tedavisine bağlı ICP vakalarının çoğunda, ilaç dışı (spontan) ICP’ye kıyasla gebeliğin daha erken dönemlerinde hastalık geliştiği; ayrıca bazı vakalarda ursodeoksikolik asit verilmesine rağmen safra asidi düzeylerinin düşmediği bildirilmiştir. Bununla birlikte, kimi vakalarda tiyopürin tedavisinin kesilmesiyle safra asitleri ve karaciğer fonksiyon testlerinde iyileşme gözlenmiştir.
Vakalar çoğunlukla ciddi seyretmiş, bazıları fetal kayıp ile sonuçlanmıştır. Bununla birlikte, bildirim yanlılığı nedeniyle genellikle daha ağır vakaların raporlanmış olabileceği unutulmamalıdır.
Erken tanı ve ilacın kesilmesi veya doz azaltılması fetal advers etkileri azaltabilir. ICP doğrulanırsa, altta yatan hastalığın tedavisinin yararları, tiyopürin riskleri ve ICP’nin fetus üzerindeki etkileri birlikte değerlendirilmelidir.
ICP’li gebelerde safra asidi düzeylerinin ölçülmesi, yüksek riskli gebeliklerin (≥ 40 µmol/L spontan preterm doğum; ≥ 100 µmol/L ölü doğum) belirlenmesine yardımcı olur.
ICP tanısı alan gebelerde, spontan erken doğum riski yüksek gebelikleri belirlemek için serum safra asit düzeylerini ölçün (≥ 40 µM); açlık gerektirmeyen serum safra asitlerinin ≥ 100 µM olması ise ölü doğum riskinin arttığını gösterir.
Hastalara, döküntü olmaksızın şiddetli kaşıntı, bulantı ve iştah kaybı gibi ICP’nin belirti ve semptomları konusunda bilgilendirme yapılmalı ve bu belirtileri yaşadıklarında derhâl bir sağlık mesleği mensubuna başvurmaları tavsiye edilmelidir.
Kaynak
