FDA, opioid ağrı kesici reçete bilgilerini güncelleme talebi

FDA, opioid ağrı kesici üreticilerinden, uzun süreli kullanım ile ilgili reçeteleme bilgilerini güncellemelerini talep ediyor.

Sınıf çapında alınan bu önlem, uzun süreli kullanımın risklerini daha fazla vurgulayıp netleştirerek hastalar ve sağlık mesleği mensuplarının bilinçli tedavi kararları vermelerine yardımcı olmayı amaçlıyor.

Yaygın olarak kullanılan opioid ağrı kesici ilaçlarına örnek olarak kodein, hidrokodon, hidromorfon, morfin, oksikodon, oksimorfon, fentanil, buprenorfin, metadon ve tramadol verilebilir.

FDA Hangi Güvenlilik Endişesini Duyuruyor?

Mayıs 2025’te FDA, İlaç Güvenliliği ve Risk Yönetimi Danışma Komitesi ile Anestezik ve Analjezik İlaç Ürünleri Danışma Komitesini ortak toplantıda bir araya getirdi. Toplantıda, uzun süreli opioid analjezik tedavisi alan hastalarda kötüye kullanım, suistimal, bağımlılık ile ölümcül ve ölümcül olmayan doz aşımı risklerini inceleyen iki gözlemsel çalışma ele alındı.

Bu çalışmalar (pazarlama sonrası gereksinimler [PMR] 3033-1 ve 3033-2) uzun süreli opioid ağrı kesici reçetesi verilen hastalardaki ciddi advers sonuçlara ilişkin yeni ve nicel verileri sağladı.

FDA, çalışma sonuçlarını, tıbbi literatürü, komitelerin ve kamuoyunun görüşlerini değerlendirdikten sonra, bu yeni bilgilerin ilaç etiketlemesine eklenmesi gerektiğine karar verdi. Bu güncelleme, sağlık mesleği mensupları ve hastaların uzun süreli opioid kullanımının yarar/risk profilini daha iyi anlamalarına ve daha bilinçli tedavi kararları vermelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır.

Buna ek olarak, uzun süreli opioid kullanımında riskleri etkililiğe kıyasla değerlendirmek amacıyla başka bir PMR’yi karşılamak üzere prospektif, randomize, kontrollü bir klinik çalışma yürütülecektir.

FDA ne yapıyor?

FDA, uzun süreli kullanım ile ilişkili riskleri daha fazla vurgulamak ve netleştirmek amacıyla opioid ağrı kesiciler için etiketlemede güvenlilik ile ilgili değişiklikler yapılmasını zorunlu kılmıştır. Özellikle, başvuru sahiplerine şu etiket değişikliklerinin gerekli olduğu bildirilmektedir:

• Endikasyonlar ve Kullanım bölümünde yer alan “uzatılmış tedavi süresi” ifadesinin kaldırılması; böylece opioid analjeziklerin süresiz kullanımında güvenlilik ve etkililiğe dair veri olduğu yönünde yanlış bir izlenim oluşmasının önlenmesi,

• Daha yüksek dozların ciddi zarar riskini artırdığı ve bu ciddi zarar riskinin tedavi süresince devam ettiği vurgusunun güçlendirilmesi,

• PMR 3033-1 ve 3033-2 numaralı pazarlama sonrası gereklilikler kapsamında yürütülen çalışmalara ait sonuçların kısaca tanımlanması; uzun süreli opioid analjezik kullanan hastalarda bağımlılık, kötüye kullanım, suistimal, ölümcül ve ölümcül olmayan doz aşımı risklerine ilişkin yeni nicel tahminlerin eklenmesi.

  
  

Ayrıca FDA, şu etiket güncellemelerini de zorunlu kılmaktadır:

• Uzatılmış salım / uzun etkili opioid ağrı kesicilerin yalnızca şiddetli ve sürekli ağrının tedavisinde, diğer tedavi seçenekleri (ani salımlı opioid ağrı kesiciler dâhil) yetersiz kaldığında kullanılabileceğinin netleştirilmesi,

• Fiziksel bağımlılık gelişmiş olabilecek hastalarda hızlı doz azaltma veya ani kesmenin önlenmesinin öneminin vurgulanması,

• Opioid doz aşımı durumunda kullanılabilecek doz aşımı geri çevirici ilaçların mevcudiyetine dair bilginin eklenmesi,

• Merkezi sinir sistemi depresanları ile (gabapentinoidler dâhil) ilaç-ilaç etkileşimleri bilgisinin güncellenmesi,

• Opioid doz aşımı bağlamında görülebilecek toksik lökoensefalopati hakkında bilginin eklenmesi,

• Gastrointestinal etkilere dair uyarıların opioid kaynaklı özofagus disfonksiyonu bilgisini de içerecek şekilde revize edilmesi.

  
  

FDA Ne Buldu?

Bugün duyurulan etiket değişiklikleri, iki pazarlama sonrası gerekliliğin (PMR 3033-1 ve 3033-2) karşılanması amacıyla yürütülen gözlemsel çalışmaların bulgularına, Mayıs 2025’te yapılan Danışma Komitesi toplantısındaki tartışmalara ve tıbbi literatürde yayımlanan diğer verilere dayanmaktadır. 

Bu PMR çalışmaları tüm uzatılmış salım/uzun etkili (ER/LA; extended-release/long-acting) opioid ağrı kesici yeni ilaç başvuru sahiplerinin iş birliğiyle kurulan Opioid Pazarlama Sonrası Konsorsiyumu tarafından tamamlanmış olup uzun süreli opioid ağrı kesici tedavisi gören hastalarda kötüye kullanım, suistimal, bağımlılık, ölümcül ve ölümcül olmayan doz aşımı risklerine ilişkin yeni, nicel veriler sağlamıştır.

PMR 3033-1:

• Prospektif, gözlemsel bir kohort çalışmasıdır.

• Amaç: Uzun süreli Schedule II opioid analjezik tedavisine başlayan hastalarda bağımlılık, suistimal ve kötüye kullanım risklerini tahmin etmek.

• Katılımcılar: 2017–2021 yılları arasında seçilmiş sigorta planları veya sağlık sistemlerinde en az bir yıldır kayıtlı olan, başlangıçta en az bir istenmeyen sonuç açısından “temiz” olan ve:

  • 90 gün içinde birden fazla ER/LA opioid reçetesi yazılan veya

  • 90 günün en az 70 günü kapsayan herhangi bir Schedule II opioid reçetesi yazılan hastalar.

• Önceki 6 ay içinde bu opioidlerden herhangi birini kullanmış olanlar hariç tutuldu.

• Bulgular:

  • 12 ay boyunca, iki kohorttaki hastaların yaklaşık %1–6’sı yeni bağımlılık kriterlerini karşıladı [DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition criteria; Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, Beşinci Baskı Kriterleri)]’e göre orta-ağır opioid kullanım bozukluğu, doğrulanmış görüşme temelli iki ölçümle değerlendirildi).

  • 12 ay boyunca, iki kohortta, dâhil edilen hastaların yaklaşık %9’u reçeteli opioid suistimali kriterini karşıladı (olumlu bir psikolojik veya fiziksel etki elde etmek amacıyla, tekrar tekrar veya düzensiz olarak, bir ilacın kasıtlı olarak terapötik olmayan bir amaçla kullanılması).

  • 12 ay boyunca, iki kohortta, hastaların yaklaşık %22’si reçeteli opioid kötüye kullanımı kriterlerini karşıladı (bir ilacın terapötik amaçla, etiket talimatlarının dışında veya bir sağlık mesleği mensubu tarafından reçete edilen veya yönlendirilenden farklı bir şekilde kasıtlı olarak kullanılması).

• Bu sonuçların görülme sıklığı hasta ve ilaçla ilişkili faktörlere göre değişmekteydi; en güçlü ve en tutarlı risk faktörü ise madde kullanım bozukluğu öyküsüydü.

PMR 3033-2:

• Retrospektif, gözlemsel bir kohort çalışmasıdır.

• Amaç: Yeni uzun süreli Schedule II opioid analjezik kullanımı olan hastalarda opioid ile ilişkili doz aşımı veya doz aşımına bağlı ölüm (ikisi birlikte kısaca OOD olarak kısaltımıştır) riskini tahmin etmek.

• Kapsam: 2006–2016 yılları arasında, en az 9 aydır ticari sigorta, yönetilen bakım programı veya Medicaid kapsamında kayıtlı hastalar.

• Tanım: Yeni uzun süreli kullanım; çalışmaya girişten önceki 3 ayda 70 gün veya daha fazla Schedule II opioid reçetesi bulundurmak ve önceki 6 ayda hiç kullanmamış olmak.

• Kapsam dışı: Hastalar, kohort katılımından önceki dokuz ay içerisinde opioid kaynaklı aşırı doz almışlarsa hariç tutuldu.

• Bulgular: 

  • 5 yıllık kümülatif OOD insidansı çalışma merkezlerine göre yaklaşık %1,5–4.

  • Tüm çalışma süresince (merkeze göre 5–11 yıl) ilk doz aşımı vakalarının yaklaşık %17’si ölümcül.

  • İnsidans hasta ve ilaçla ilgili faktörlere göre değişmekte olup, daha yüksek başlangıç opioid dozu OOD için güçlü ve tutarlı bir risk faktörüdür.

• Not: Dışlama kriterleri daha düşük riskli hastaları seçmiş olabilir ve yaklaşık %80’lik takip kaybı tahminlerde yanlılık oluşturabilir.

• 
  

Genel değerlendirme:

Bu risk tahminleri, çalışmalarda değerlendirilen sürelerden daha kısa veya daha uzun süre opioid analjezik kullanan tüm hastalara genellenemeyebilir. Yine de, bu yeni veriler uzun süreli opioid kullanımının düşünüldüğü hastalarda yarar–risk değerlendirmesine katkı sağlayabilir.

Kaynak

🔗 FDA Drug Safety Communication – Temmuz 2025